WF, czyli marnotrawstwo

Światem rządzą utarte schematy, poza które ludzie nie chcą wychodzić. Nie chcą, bo generalnie ludzie nie lubią myśleć. Tak jest po prostu prościej i wygodniej – zawsze lepiej usiąść z piwem i chipsami przed byle odmóżdżającą papką w TV niż robić cokolwiek, co wymaga myślenia. Dlatego na ogół, żeby coś się zmieniło potrzeba zdarzeń, które na tyle wstrząsną społeczeństwem, że przyklaśnie zmianom, albo nawet samo będzie się ich domagało. A bywa i tak, że nawet i te zdarzenia nie są w stanie nic zmienić, bo po prostu ogółowi się nie chce nawet w najmniejszy sposób wysilać. Także i szkoły, które, żeby było śmieszniej, mają za zadanie edukować i uczyć myślenia, nie są tu wyjątkiem. To w gruncie rzeczy mocno skostniałe instytucje, które jadą utartym od wieków schematem i nikomu nawet nie przychodzi do głowy, żeby cokolwiek faktycznie w nim zmienić.

Początki współczesnego zorganizowanego szkolnictwa sięgają XVIII wieku (na marginesie: pierwszą w Europie państwową instytucją oświatową, która spełniała zadania dzisiejszych ministerstw edukacji, była polska Komisja Edukacji Narodowej powstała niedługo po I rozbiorze Polski). Od tamtego czasu pomimo różnych kosmetycznych poprawek, jakie mają miejsce od czasu do czasu, system skostniał i opiera się na nauce w klasach według stworzonego i nadzorowanego przez państwo programu nauczania oraz egzaminowania. I nic się nie zmieniło w kwestii tego, według jakich schematów szkoła pracuje od ponad 250 lat (choćby tego opisanego przez "3Z" – "zakuj, zalicz, zapomnij") pomimo tego, że wtedy szczytem techniki była bryczka zaprzężona w konie, a dziś się przymierzamy do kolonizacji innych planet. Oczywiście są w tym systemie rzeczy, które się nie zmienią z uwagi na to, że na świecie obowiązują konkretne warunki, które takie zmiany uniemożliwiają, lub nie byłyby to zmiany na lepsze, ale jest też sporo takich, które dawno powinny odejść do przysłowiowego lamusa. I do tych ostatnich rzeczy należy też WF, czyli wychowanie fizyczne, który swymi korzeniami również sięga aż XVIII wieku, a który jest jednym z najgłupszych, najmniej potrzebnych (a tak właściwie to w ogóle niepotrzebnych) i w dodatku najdroższych przedmiotów, jakich naucza się w obecnej polskiej szkole.  

W teorii wszystko brzmi pięknie... Wychowanie fizyczne ma na celu wspieranie rozwoju fizycznego i społecznego człowieka, co ma korzystnie odbijać się na jego zdrowiu, a poza tym ma dodatkowo wpływać na rozwój zainteresowań sportowych uczniów. Praktyka jest jednak nie tylko wprost przeciwna do tych celów, ale jeszcze dodatkowo demoralizująca oraz niebezpieczna dla zdrowia, a czasem i życia, tych, dla których ten wymysł, jakim jest WF miał nieszczęście kiedykolwiek powstać.

Dlaczego...

Wszyscy chyba pamiętają z własnej edukacji lekcje WF oraz to, jak one wyglądały. W moim przypadku miały on miejsce co prawda spory kawał czasu temu, ale mieszkam blisko jednej z miejscowych podstawówek i choćby z racji tego widuję dzieci na lekcjach WF..., na których najwyraźniej kompletnie nic się nie zmieniło od moich szkolnych czasów, choć ten patologiczny system sięga pewnie jeszcze głębiej w przeszłość. Lekcje WF, które w teorii mają dbać o ten "rozwój fizyczny i społeczny człowieka", nie wypełniają żadnego celu, jaki mają wypełniać.  

Po pierwsze, jest kompletnym bezsensem założenie, że te wymagane przepisami 3-4 godziny lekcyjne WF w tygodniu w ogóle coś dają, jeśli chodzi o zapewnienie minimum sprawności fizycznej. Gdyby jakakolwiek fizyczna aktywność dzieci i młodzieży obejmowała tylko ten czas, jaki spędzają na WF, mielibyśmy tylko same łamagi z wszelakimi problemami zdrowotnymi związanymi z brakiem ruchu i wysiłku fizycznego. A co gorsze, nie dość, że lekcje wychowania fizycznego to zwykła, choć bardzo kosztowna "para w gwizdek", to na dodatek ewidentnie ministerialnej biurokracji się pogorszyło od czasów, gdy chodziłam do szkoły, bo za moich czasów lekcje WF obejmowały tylko 2 godziny tygodniowo – nadal było to głupie, ale przynajmniej zabierało mniej czasu i pieniędzy.

Po drugie, jest wręcz szkodliwym, a niestety powszechnym, idiotyzmem sytuacja, w której dzieciarnia na WF-ie przez ileś tam miesięcy nie robi praktycznie nic, co w jakikolwiek sposób mogłoby fizycznie przygotować ją do zaliczenia ustawowego minimum programowego stworzonego w myśl jakiegoś tam kolejnego ministra i jego mniej lub bardziej przygłupich pomocników z łapanki (chyba wszyscy wiemy, jakie "elity" nami od dekad na zmianę rządzą), lub nawet jeśli cokolwiek robi w celu poprawy sprawności fizycznej, to te kilka godzin jakiegoś ruchu w tygodniu to jest za mało na to, by przygotować je do zaliczania testów sprawnościowych, a potem nadchodzi dzień, w którym belfer pogania tą nieraz kompletnie zastaną dzieciarnią jak dzikimi osłami gdzieś po bieżni boiska, bo dla zaspokojenia jednej czy drugiej poronionej biurokratycznej normy, w daną kratkę musi wpisać oceny i wyniki z jakiegoś rodzaju "testu sprawnościowego". I pół biedy, gdy tylko pogania tymi dzieciakami po tej bieżni... Może się zdarzyć, że będą musiały one wykonywać rozmaite ćwiczenia, o których – obok słabej kondycji fizycznej – wykonywaniu mają niewielkie albo nawet żadne pojęcie i kończą się żarty, gdy przez to któryś z uczniów ucierpi na zdrowiu z powodu złego wykonania danych ćwiczeń, a sporadycznie zdarzają się nawet i zgony.

Po trzecie, bezsensowne jest również zmuszanie dzieci do wysiłku fizycznego w trakcie szkolnych zajęć. Zmęczenie fizyczne powoduje bowiem chwilowy spadek możliwości intelektualnych, których potrzeba dziecku zaraz potem na zajęciach innych niż wychowanie fizyczne. A że nie da się tak ułożyć planów lekcji, by wszyscy mieli WF jako ostatnią lekcję danego dnia, to w efekcie utrudnia się dzieciom, które po lekcjach WF-u mają zajęcia z innych i dużo bardziej sensownych przedmiotów, naukę.  

Po czwarte nieprawdą jest, że się dzieci czegokolwiek na lekcjach WF nauczą. Począwszy od samego wykonywania ćwiczeń, przez różnego rodzaju gry zespołowe, a skończywszy na tym "wsparciu rozwoju społecznego człowieka". Albo może inaczej..., nie nauczą się niczego, jeśli chodzi o fizyczną część tego, czego ma uczyć WF, a co do kwestii "rozwoju społecznego", to jedynym osiągnięciem WF-u w szkołach jest to, że tworzy się po prostu szkolną "kastę" dzieci, którym z racji lepszych osiągnięć na lekcjach wychowania-fizycznego często uderza woda sodowa do głowy, co skutkuje w różny sposób, ale m.in. tzw. bullyingiem, czyli różnego rodzaju prześladowaniem i przemocą wobec tych dzieci, które na WF-ie akurat z dowolnego powodu są słabsze. Nie nauczą się zaś niczego konkretnego dotyczącego aktywności fizycznej, bo nauczyciele WF, mając gromadę uczniów o zróżnicowanych możliwościach i fizycznych i tempa przyswajania sobie wiedzy, najzwyczajniej w świecie nie są w stanie poświęcać np. połowy lekcji na indywidualne nauczanie któregoś z nich, by podciągnąć dane dziecko do niezbędnego minimum umiejętności, nawet gdyby chcieli, a na ogół im się zwyczajnie nie chce. Najczęściej wygląda to tak, że nauczyciel WF raz bardzo krótko przedstawi dane ćwiczenie czy zasady gry i więcej tego nie zrobi, uważając, że sprawa załatwiona, a jak dzieciak nie nadąża, to jest to jego problem. Z tak prowadzonym WF-em stykała się w przeszłości i styka się obecnie większość, o ile nie wszyscy. Ja w ciągu swojej "szkolnej kariery" widziałam tylko jeden jedyny raz sytuację, w której na sali gimnastycznej nauczyciel zauważył, że jedno z dzieci sobie nie radzi z piłką, bo ewidentnie nie ma nawet pojęcia o elementarnych podstawach gry nią, i poświęcił kilkadziesiąt minut na to, by temu dziecku wszystko wytłumaczyć, a potem z nim to przećwiczyć do momentu, aż załapie ono te podstawy. Jeden jedyny raz na te kilkanaście lat nauki w szkole podstawowej i średniej. A dlaczego ten nauczyciel to wtedy zrobił? Bo to był student AWF na praktyce... Miał więc z jednej strony na to czas, bo etatowi nauczyciele mogli wtedy nadzorować resztę uczniów, z drugiej – był jeszcze na tym etapie, że jemu się jeszcze chciało cokolwiek. Etatowe grono pedagogiczne zajmujące się WF-em miało to centralnie w czterech literach, a do tego częstym było (i pewnie do dzisiaj jest) wyśmiewanie przez nich tych, którzy z czymś sobie na lekcjach WF nie radzili. Podsumowawszy: takie realia nie tylko niczego nie uczą, ale też i nie zachęcają do aktywności sportowej w ogóle. Rezultat jest więc dokładnie przeciwny do założeń, jakie WF ma spełniać.

Po piąte. Z 28-31 godzin lekcyjnych tygodniowo, na WF przypadają 3-4 godziny. I to są te 4 godziny tygodniowo mniej z przedmiotów, które są bez porównania ważniejsze (za wyjątkiem takich wynalazków jak religia w szkołach) niż to czy uczeń Kowalski przebiegnie kilometr w 2,5 minuty czy w 5 minut. Bo kogo to obchodzi czy uczeń Kowalski będzie drugim Zatopkiem, czy nie. Na całym świecie coraz większą wagę przywiązuje się do przedmiotów ścisłych, dużą do praktycznej znajomości języków obcych, a przedmioty takie jak historia czy język rodzimy (w tym wypadku polski) są niezbędnymi dla zdrowego rozwoju narodu. I zamiast kłaść na to wszystko nacisk, przez cztery godziny w tygodniu w ramach WF-u oraz mniej lub bardziej poronionych zajęć na nim wesolutko i bezmyślnie poganiamy dzieciarnią jak baranami na pastwisku. A potem się dziwimy, że szkoła nie przynosi takich rezultatów, jakie powinna.

Po szóste. Wiele dzieci w ten czy w inny sposób WF-u unika. Choćby przy pomocy zwolnień z niego, ale nie tylko w ten sposób. Za moich czasów najpopularniejszą, wręcz masową, aktywnością na lekcjach WF było odrabianie oraz przepisywanie od koleżanek i kolegów zadań domowych. Praktycznie nikomu nie chciało się ćwiczyć, a belfrom i tak było wszystko jedno, bo z WF-u oblać właściwie nie mógł (Bo za co? Za to, że ktoś tam jest np. łamagą czy że ma zły czas wykonania jakiegoś ćwiczenia?), interesowało go tylko wypełnienie narzuconych przez ministerstwo norm (czyli raz na x czasu musieliśmy przebiec ileś tam metrów czy przeskoczyć przez kozła itp., żeby było czym rubryki wypełnić), wypłata na koniec miesiąca i tak była ta sama. I gdy gdzieś widzę dziś czasami dzieci w ramach lekcji WF, to mam przed oczami dosłownie ten sam obrazek, co przed ponad trzema dekadami, gdy do szkoły zaczęłam chodzić. Nie zmieniło się pod tym względem nic oprócz tylko tego, że lekcji WF przybyło.

No a poza tym wszystkim jest jeszcze jedna rzecz, która tym bardziej przemawia za tym, że wychowanie fizyczne w szkołach powinno się zlikwidować. To po prostu kosztuje. I to kosztuje znacznie więcej, niż by się wydawało. A przede wszystkim jest to forsa wywalona całkowicie w błoto.  

Dane za koniec 2018 roku mówią bowiem, że najliczniejszą grupę nauczycieli w szkołach w Polsce stanowią... nauczyciele WF-u. Jest ich ponad 82 tysiące! Na około 400 tysięcy nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych. To jest o kilkanaście tysięcy więcej niż np. nauczycieli języka angielskiego, nie mówiąc już o nauczycielach innych przedmiotów. I taki prosty rachunek dla zorientowania się w skali wydatków. Od 1 stycznia 2024 minimalne wynagrodzenie nauczycieli początkujących wynosi 4 908 zł brutto. Jeśli – dla uproszczenia – nawet założyć, że wszyscy nauczyciele WF-u w polskich szkołach dostają tylko to minimum początkującego nauczyciela (a w praktyce tak oczywiście nie jest, bo wielu zarobi więcej) i jest tych nauczycieli te 82 tysiące, to miesięcznie wykładamy na te pensje w zaokrągleniu 402,5 mln zł. MIESIĘCZNIE. Rocznie jest to 4 miliardy 830 mln zł. I to licząc, optymistycznie, "gołą" minimalną pensję początkującego nauczyciela. A dodatkowo kosztuje nas wyposażenie oraz utrzymanie sal gimnastycznych. A szkół podstawowych i ponadpodstawowych jest w Polsce – dane GUS za 2022 rok – 20 822, wydatek również idzie więc w ciężkie miliony rocznie.

I nic, kompletnie nic z tego nie ma. Mało tego, jest gorzej, niż było te kilkadziesiąt lat temu. Potwierdza to statystyka. Choćby ta zebrana w ramach programu "WF z AWF", według której 88% uczniów klas 1-3 nie potrafi zrobić przewrotu w przód, 78% nie umie pokonywać przeszkód w biegu, 74% nie wie, jak kozłować piłką, a 57% nawet nie umie skakać na skakance. A wszystko to za zmarnowane setki godzin i grube miliardy zł rocznie...

No dobrze. Nie ulega jednak wątpliwości, że aktywność fizyczna oraz jej rozwój dzieciom jest potrzebna. Więc co w zamian lekcji WF-u?  

Nic.  

Dlaczego?

Z prostego powodu... Bo jakiekolwiek zinstytucjonalizowanie via ministerstwo edukacji tej części ludzkiego działania, jaką jest aktywność fizyczna dzieci oraz jej rozwój, nie jest potrzebne. I nigdy nie było. Można to zupełnie inaczej i znacznie lepiej, jeśli chodzi zarówno o efekty jak i o oszczędność pieniędzy z budżetu, rozwiązać. Ba, nawet nie trzeba tych nauczycieli zwalniać. A przynajmniej nie wszystkich. Zaś jeśli jakąś część z tej ponad 80-tysięcznej armii WF-istów trzeba by było zwolnić ze szkół, to również nie jest to jakaś tragedia w kraju, w którym brakuje rąk do pracy w różnych branżach, o potrzebach planowanego zwiększania stanu etatowego wojska – niezbędnego w dzisiejszych parszywych czasach – któremu bardzo przydaliby się ludzie sprawni fizycznie, nie wspominając.

Po pierwsze, jak wcześniej już wspomniałam, lekcje WF-u, a także sam jakikolwiek wysiłek na nich, były w "moich" czasach w miarę możliwości (całkiem sporych jak się okazywało) unikane. A mimo to tamto pokolenie było znacznie sprawniejsze fizycznie od dzisiejszego. Czemu? Bo z taką samą, a nawet i większą, gorliwością, z jaką unikaliśmy WF-u, spędzaliśmy czas na podwórkach (nie licząc innych form fizycznej aktywności, choćby na działkach ogrodniczych, podczas wyjazdów za miasto czy wakacji poza miastem itd.). Całymi dniami, często od rana do nocy. Największą karą był dla nas szlaban na wychodzenie na dwór. Ciągły ruch, sporo sportu w różnej formie i świeże (nie licząc smogu) powietrze. Niemal nie było dzieci z nadwagą, która dziś jest plagą, o czymś takim jak alergie się w ogóle nie słyszało, a nawet największe łamagi jakoś tam sobie radziły z aktywnością fizyczną. WF był naprawdę ostatnią instytucją, jaka mogła nas czegokolwiek nauczyć (tym bardziej że nauczyciele nie wysilali się z tą chęcią nauczania zbytnio, olewali nas niemal tak samo, jak my ich przedmiot) w kwestii, powiedzmy, sportu, ale nie tylko, bo także i w kwestii relacji społecznych. Mało tego – jedyne, dlaczego te wypełniane na polecenie ministerstwa rubryki z testów sprawności fizycznej uczniów w ogóle jakoś trzymały poziom, to właśnie tylko i wyłącznie dlatego, że tę sprawność wyrabiała nam nie szkoła, a codzienna duża fizyczna aktywność poza nią. Nie ma różnicy pomiędzy np. graniem w piłkę na lekcji WF a graniem w piłkę na podwórku. Poza może taką, że to drugie jest przez dzieci robione bardziej chętnie, niż wtedy, gdy ma być robione pod przymusem połączonym często z drwinami nauczyciela. I do tego rodzaju aktywności fizycznej dzieci po prostu należy na masową skalę wrócić. Ponadto. W dobie powszechnego dostępu do internetu z wszelakimi filmami instruktażowymi, czego dawniej nie było, tym bardziej kto tylko chce, może ćwiczyć we własnym zakresie, mając jak na tacy merytoryczną i w większości darmową pomoc z tego właśnie źródła, oraz, często nawet darmowe i znacznie lepsze jakościowo niż dawniej, obiekty sportowe w swoich miejscowościach.

Po drugie. Część nauczycieli oraz istniejąca infrastruktura sportowa w szkołach mogłaby nadal być wykorzystywana do celów sportowych dla dzieci i młodzieży, ale już nie w ramach lekcji WF-u, a w ramach dobrowolnych i płatnych pozaszkolnych treningów dla tych dzieci, które chcą ćwiczyć lub chcą trenować jakąś dyscyplinę sportu. To powinno pokryć koszty utrzymania obiektu oraz pensje dla trenerów, którymi mogliby zostać najlepsi z nauczycieli dzisiejszego WF-u (i nawet dobrze, że jest ich te 82 tysiące, bo konkurencja odsiewająca przysłowiowe ziarno od plew to dobra rzecz i ona by się przełożyła także i na zaangażowanie w merytoryczną opiekę nad tymi, którzy na te zajęcia by chodzili). A jeśli nawet, by nie pokryło wszystkich kosztów, to koszt dofinansowania ze strony budżetu państwa byłby znacznie, znacznie niższy niż te miliardy bezsensownie wydawane na dzisiejszy WF w szkołach i na utrzymanie obiektów przeznaczonych do tego celu.  

Po trzecie, poza samą aktywnością fizyczną bardzo ważna jest też nauka oraz promowanie zdrowego trybu życia i związanych z tym odpowiednich nawyków (typu zdrowe odżywianie się, higiena itd.). Dopiero połączenie wiedzy o tym oraz aktywności fizycznej daje pożądane rezultaty (no bo nie mają sensu nawet najbardziej wymagające i intensywne ćwiczenia i nic one nie dadzą, jeśli zaraz po nich ktoś się np. nażre fast foodu czy innego faszerowanego chemią śmieciowego jedzenia i taką będzie miał dietę, do tego oleje sobie np. mycie zębów i wizyty u dentysty, a na dokładkę poprawi to wszystko dowolnymi używkami). I tu pole do popisu ma m.in. szkoła, ale nie w formie lekcji WF-u, tylko np. biologii czy godzin wychowawczych, a nawet i jakichkolwiek innych lekcji, na których przy okazji w różnej formie przypomni się uczniom o tego rodzaju rzeczach. To nie kosztuje ani złotówki więcej, nie zajmuje wiele czasu (wzorem tu powinien być internetowy trend, jakim jest nagrywanie bardzo krótkich filmików – liczy się regularność tego rodzaju edukacji, w możliwie krótkiej formie przedstawianej, a nie ględzenie dzieciakom za uszami całymi godzinami, bo nic z tego marudzenia nie wyniknie; dawno temu w mojej podstawówce był nauczyciel ZPT, który chyba przez całą swoją karierę nauczycielską, dobre pół wieku, każdy rok szkolny zaczynał od godziny lekcyjnej zmarnowanej na dyktowanie przepisów BHP, co musieliśmy zapisać w zeszytach, a co robiliśmy mechanicznie, nie zastanawiając się nad treścią ani w sumie nie mając o niej pojęcia, i po napisaniu tego, co podyktował, po prostu nigdy nie zaglądaliśmy do tego, takie mieliśmy skutkiem tego rodzaju "edukacji" pojęcie o BHP, ale co z kolei bardzo dobrze docierało do nas, zwłaszcza gdy się w jakiś sposób ucierpiało, to rzeczy przedstawione w prostej krótkiej formie, że np. "jak będziesz trzymać młotek i gwóźdź w ten sposób, to porządnie przyłożysz sobie tym młotkiem po palcach", i na nauczenie tego rodzaju rzeczy nie trzeba było 45 minut corocznego monotonnego pierdzielenia za uszami, na które gość marnował połowę "przepracowanego" przez siebie tygodnia, bezsensownie dyktując te przepisy w 25 klasach z osobna, plus koszty utrzymania obiektu przez ten czas, przez który się produkował, pomnóżcie to sobie przez te ponad 14 tysięcy podstawówek..., i tak rok po roku, dekadami...) a wpojenie pewnych zasad będzie przynosiło rezultaty (dodatkowo poprawiłaby się nam z czasem sytuacja w służbie zdrowia, bo dobre nawyki i profilaktyka powodują spadek liczby chorych).

Podsumowawszy: można osiągnąć nawet i dużo więcej niż daje, czy raczej niż powinno dawać, szkolne wychowanie fizyczne przy najwyżej ułamku kosztów, jakie ponosimy jako społeczeństwo na tę część wydatków na edukację. To byłby zdrowszy i wydajniejszy system, lepsza kondycja fizyczna i zdrowotna dzieci, niż obecnie, gdy zdecydowana większość nie potrafi zrobić podstawowych ćwiczeń, a otyłość jest plagą, i to są miliardy zł zaoszczędzone co roku oraz możliwość rozwoju za te pieniądze wielu innych dziedzin życia czy różnych gałęzi gospodarki, który to rozwój również zaprocentuje kolejnymi korzyściami (W wielu dziedzinach gospodarki – choćby w rolnictwie czy w przemyśle – przyjmuje się, że żeby wytworzyć złotówkę dochodu potrzeba 3 lub 4 zł kapitału. Sami sobie policzcie, ile to by wychodziło dodatkowego dochodu choćby z tych szacunkowych, i zaniżonych, około pięciu miliardów zł obecnie wydawanych rocznie tylko na pensje nauczycieli WF... I co więcej. Oprócz tego, że w kolejnym roku zaoszczędzone zostaje kolejne pięć miliardów zł, które w podobny sposób można spożytkować na inne cele, kwota z poprzedniego roku plus ten zysk z niej nadal pracuje na wytworzenie dodatkowego dochodu – i tak w kółko..., rok po roku całość tych bezsensownych rocznych wydatków na WF w szkołach by się w ten sposób w gospodarce kumulowała w dziedzinach przynoszących wymierne korzyści. Zwłaszcza dzisiaj, gdy z powodu niestabilności politycznej świata i bezpośredniej groźby wojny będziemy dekadami ponosić olbrzymie wydatki na wojsko i zbrojenia, dodatkowe pieniądze – czy to zaoszczędzone na czymś, czy wydane w znacznie bardziej racjonalny sposób, poprawiający stan naszej gospodarki – będą bardzo potrzebne, nie stać nas na ich marnowanie na idiotyczne cele, takie jak ten nieszczęsny WF w szkołach, istniejące tylko dlatego, że się przez pokolenia mocno zakorzeniły i w systemie i w świadomości ludzkiej, przez co wydają się być potrzebne i być nie do ruszenia.). To wszystko dzisiaj, i od bardzo dawna, tracimy na rzecz tylko tego, że utrzymujemy spore stado belfrów (które dodatkowo znacznie urosło w ostatnich dekadach i to pomimo tego, że dzieci coraz mniej), raz na kilka miesięcy poganiających dzieciakami bezmyślnie oraz z narażeniem ich życia i zdrowia na bieżnię boiska, czy gdzieś tam indziej, dla wypełnienia jakiejś zakichanych rubryczek tylko dlatego, że te 200+ lat temu ktoś ten system w ten sposób stworzył i do dziś nikomu nie przychodzi do łba, że dawno temu powinno się to zmienić, bo nie tylko od dawna nie przystoi do realiów, ale w ogóle nigdy nie miało w sumie żadnego sensu.